Περιβάλλον έργου:
Το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ) οργάνωσε την εναρκτήρια επιστημονική συνάντηση (kick off meeting) του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE ClimaMED (LIFE17 CCM/GR/000087) "Innovative technologies for climate change mitigation by Mediterranean agricultural sector" που πραγματοποιήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2018 στην Αθήνα με συμμετοχή 20 ατόμων από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.
To ClimaMED
Το έργο «Καινοτόμες Τεχνολογίες για το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής στο αγροτικό τομέα της Μεσογείου» με το ακρωνύμιο ClimaMED είναι ένα Ευρωπαϊκό έργο που υλοποιείται με τη συμβολή του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το έργο ξεκίνησε την 1η Ιουλίου 2018 και θα διαρκέσει τουλάχιστον 4,5 χρόνια έως 31 Δεκεμβρίου 2022.
Η γεωργία έχει μείζονα οικονομική σημασία για ολόκληρη την Ευρώπη και αποτελεί μία σημαντική πηγή εργασίας, κυρίως σε περιοχές στις οποίες μέχρι σήμερα αποτελεί τη βασική απασχόληση. Η διατήρηση του ευρωπαϊκού γεωργικού δυναμικού υπό την απειλή της κλιματικής αλλαγής αποτελεί πρόκληση για τη διατήρηση των οικονομικο-κοινωνικών δομών των κοινωνιών.
Η πρόκληση για την υλοποίηση σχεδίου για την μετρίαση της κλιματικής αλλαγής στον αγροτικό τομέα είναι ,αφενός να εξασφαλιστεί η μείωση της εκπομπής αερίων θερμοκηπίου και η διατήρηση/αύξηση του αποθέματος οργανικού άνθρακα στο έδαφος (SOC, Soil Organic Carbon) και αφετέρου να διασφαλίζει μία βιώσιμη ανάπτυξη που θα ενισχύσει την ευημερία επιδιώκοντας τόσο την οικονομική ανάπτυξη όσο και την πρόληψη της περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Αυτό είναι κρίσιμο, κυρίως για την περιοχή της Μεσογείου, η οποία αποτελεί μια από τις πιο ευάλωτες περιοχές της Ευρώπης, και βρίσκεται ήδη υπό το καθεστώς πολλαπλών πιέσεων για συμμόρφωση σε τομείς που αφορούν την ερημοποίηση, τη λειψυδρία και την επίμονη αστικοποίηση.
Το έργο ClimaMED, θα προβεί σε εφαρμογή τεχνολογιών και εργαλείων για τη μέτρηση και καταγραφή της εκπομπής αέριων θερμοκηπίου και του αποθέματος οργανικού άνθρακα στο έδαφος σε γεωργικές περιοχές, με ισχυρή δυνατότητα εφαρμογής σε πολλούς άλλους τομείς (π.χ. δάση, τουρισμός, κτηνοτροφία).
Συγκεκριμένα, το LIFE ClimaMED στοχεύει στην ανάπτυξη και την παροχή καινοτόμων, αξιόπιστων, γρήγορων και οικονομικά αποδοτικών τεχνολογιών επιπέδου Tier 3, για την επιτόπου μέτρηση εκπομπών CO2. CH4, και Ν2Ο και των μεταβολών των αποθεμάτων οργανικού άνθρακα SOC του εδάφους, σε πραγματικό χρόνο σε επίπεδο αγρού, με σκοπό να βοηθήσει τους επιστήμονες, τις δημόσιες αρχές και τους φορείς χάραξης πολιτικής στην συλλογή, ποσοτικοποίηση, αξιολόγηση, χαρτογράφηση και χωρική αναφορά για τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και τις μεταβολές των αποθεμάτων SOC από τον αγροτικό τομέα της Μεσογείου.
Αυτό θα επιτευχθεί μέσω:
- ανάπτυξης και επίδειξης μεθοδολογίας για τη μέτρηση της εκπομπής αερίων θερμοκηπίου, σε πραγματικό χρόνο χρησιμοποιώντας μια καινοτόμο συσκευή το LIDAR,
- ανάπτυξης και επίδειξης μεθοδολογίας για τον προσδιορισμό των μεταβολών των αποθεμάτων SOC που συνδυάζει τη χρήση πολυφασματικών καμερών και αναλύσεων εδάφους / καλλιεργειών,
- δημιουργίας μιας ηλεκτρονικής GIS-based πλατφόρμας (GIS-based web platform),(π.χ. ένα κέντρο παρακολούθησης και διαχείρισης–CMM) για τη συλλογή, επεξεργασία και χωρική χαρτογράφηση εκπομπών GHGs και των δεδομένων SOC από καλλιεργούμενα αγροτεμάχια σε εθνικό επίπεδο, βελτιώνοντας έτσι τη χρήση χωρικά σαφών δεδομένων για τον προσδιορισμό της χρήσης γης και της αλλαγής χρήσης γης καθώς και τη δημιουργία ενός δικτύου συστημάτων παρακολούθησης σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα αποτελέσματα του έργου ClimaMED μπορεί να αξιοποιηθούν είτε από μεμονωμένους αγρότες είτε από ομάδες αγροτών. Δεδομένου ότι το αποτύπωμα των αερίων του θερμοκηπίου GHGs καθώς και το επίπεδο διατήρησης των αποθεμάτων SOC μπορούν να μετρηθούν με τις καινοτόμες μεθοδολογίες και να αξιολογηθούν μέσω του CMM, θα είναι δυνατή η πιστοποίηση / σήμανση των προϊόντων που παράγονται εφαρμόζοντας πρακτικές χαμηλού αποτυπώματος αερίων θερμοκηπίου και υψηλού βαθμού συγκέντρωσης άνθρακα στα εδάφη. Αυτό θα εφαρμοσθεί σε 15 πιλοτικούς αγρούς σε όλη την Ελλάδα, από το βορρά μέχρι το νότο και για προϊόντα υψηλής κοινωνικο-οικονομικής σημασίας για την περιοχή της Μεσογείου, π.χ. ελαιόδεντρα, αμπέλια, δημητριακά, λαχανικά και φιστίκια.
Η χαμηλή επισήμανση του κλιματικού αποτυπώματος, αυξάνει την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων , πετυχαίνει την αύξηση των τιμών, μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία επιχειρήσεων οι οποίες θα εκμεταλλεύονται προϊόντα καινοτόμου προστατευόμενης προέλευσης, θα δημιουργήσει νέες ιδέες για την επέκταση δραστηριοτήτων από μεμονωμένους παραγωγούς ή μέσω των συνεταιρισμών τους, αυξάνοντας τις πιθανότητες χρηματοδότησης από εθνικά ή ευρωπαϊκά όργανα για πρωτότυπα προϊόντα ή για καινοτόμες επιχειρήσεις.
Επομένως, το ClimaMED έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει τόσο την τοπική όσο και την εθνική οικονομία, με σημαντικά οφέλη όπως, τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, την οικονομική ανάπτυξη και τη κοινωνική ευημερία.
Οι αρχές θα αποτελούν τους αποδέκτες των πληροφοριών οι οποίες συγκεντρώνονται από τις συσκευές και το CMM. Επομένως, θα είναι σε θέση να καθορίσουν ποιοί αγρότες είναι σε αυξανόμενο κλιματικό αποτύπωμα και να τους συμβουλεύσουν για τους τρόπους που μπορεί να χρησιμοποιήσουν για να το μειώσουν. Θα μπορούσαν να τεθούν σε εφαρμογή σχέδια επιδότησης για την αγορά συσκευών οι οποίες θα χορηγούνται στους γεωργούς για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων μείωσης του αποτυπώματος.
Αυτό που κάνει το ClimaMED μοναδικό είναι ότι οι συσκευές και τα ηλεκτρονικά εργαλεία του, μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα και σε άλλους τομείς σε όλη την Ευρώπη ακόμα και σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως ο τουρισμός, η κτηνοτροφία, τα δάση, τα στρατόπεδα, τα αεροδρόμια και πολλά άλλα. Συνεπώς, σημαντικά οικονομικά οφέλη αναμένονται και σε αυτούς τους τομείς που με τη σειρά τους θα αποφέρουν και κοινωνικά οφέλη.
Στην Ελλάδα, το ClimaMED θα εφαρμοσθεί στη Κρήτη, στη Πελοπόννησο, στη Κεντρική Ελλάδα, στα Ιόνια Νησιά και στη Μακεδονία. Στην Ιταλία στην περιοχή της Σαβόνα, στην Ισπανία στο Έλτσε και στη Κύπρο στο Δήμο Σωτήρας.
Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από την περιφέρεια Κρήτης, την περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδας, την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, την Περιφέρεια της Savona και το δήμο Σωτήρα όπως επίσης από πολλούς αγροτικούς συνεταιρισμούς, αγροτικούς συλλόγους και παραγωγούς από τις τέσσερις συμμετέχουσες χώρες.
Στόχοι έργου
Το έργο στοχεύει στην ανάπτυξη και παροχή καινοτόμων, αξιόπιστων ταχέων και οικονομικά αποδοτικών τεχνολογιών επιπέδου ΤΙΕR 3 για την επιτόπια μέτρηση των εκπομπών CO2, CH4, N2O και των αλλαγών στο απόθεμα οργανικής ύλης του εδάφους σε αγροτεμάχια, σε πραγματικό χρόνο, με σκοπό να βοηθήσει τους επιστήμονες, τις δημόσιες αρχές και τους φορείς χάραξης πολιτικής στην συλλογή, ποσοτικοποίηση, αξιολόγηση, χαρτογράφηση και αναφορά χωρικών δεδομένων για τις εκπομπές GHGs και τις αλλαγές στο απόθεμα του οργανικού άνθρακα στο έδαφος για τον αγροτικό τομέα της Μεσογείου.
Οι συσκευές μπορούν να εγκατασταθούν μόνιμα σε μεμονωμένους αγρούς ή σε ομάδες αγρών.
Αυτό θα επιτευχθεί με:
- την ανάπτυξη και επίδειξη μιας καινοτόμου συσκευής LIDAR για μεγάλης κλίμακας μετρήσεις GHGs (αερίων θερμοκηπίου)
- την ανάπτυξη μιας μεθοδολογίας για τον προσδιορισμό των μεταβολών των αποθεμάτων SOC, που συνδυάζει τη χρήση πολυφασματικών καμερών και αναλύσεων εδάφους / καλλιεργειών
- την ανάπτυξη μιας ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων (κέντρο παρακολούθησης και διαχείρισης GHGs-CMM) για τη συλλογή, επεξεργασία και χωρική χαρτογράφηση των GHGs και SOC δεδομένων από καλλιεργούμενες εκτάσεις σε εθνικό επίπεδο, χρησιμοποιώντας τις καινοτόμες αυτές συσκευές, βελτιώνοντας τη χρήση χωρικά σαφών δεδομένων για τον εντοπισμό της χρήσης γης και για τις αλλαγές χρήσεων γης ,καθώς και την ανάπτυξη ενός δικτύου παρακολούθησης σε όλη την Μεσόγειο και την ΕΕ
Το ClimaMED στοχεύει επίσης:
- στη βελτιστοποίηση της καταγραφής των εκπομπών GHGs και αλλαγών SOC με την ανάπτυξη πρωτοκόλλων μέτρησης GHGs/SOC, βασισμένα στη συλλογή σε πραγματικό χρόνο χωρικών δεδομένων, σε σύγκριση με την τρέχουσα μεθοδολογία επιπέδου 1 (Tier 1)
- στη δημιουργία ενός Επιχειρησιακού κέντρου, για την παρακολούθηση των εκπομπών GHGs και των αλλαγών SOC, υπό το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και να αναπτύξει α) ένα σχέδιο νομοθετικής πράξης προς το Ελληνικό Κοινοβούλιο το οποίο να υιοθετεί τις σχετικές προτάσεις/αποτελέσματα από το ClimaMED, β) τρεις προτάσεις για αντίστοιχες νομοθετικές πράξεις στην Ιταλία, την Ισπανία και την Κύπρο
- να εντοπίσει το συσχετισμό μεταξύ αγροτικών πρακτικών, εκπομπών GHGs καθώς και των αλλαγών στο απόθεμα οργανικού άνθρακα του εδάφους στα πιο σημαντικά αγροτικά προϊόντα της Μεσογείου, π.χ. ελαιόδεντρα, αμπέλια, δημητριακά, φιστίκια και λαχανικά
- να αναπτύξει και να ορίσει ένα σύστημα πιστοποίησης (π.χ. «πράσινο πιστοποιητικό», «πιστοποιητικού χαμηλού άνθρακα») για προϊόντα με χαμηλό αποτύπωμα, βάσει μετρήσεων σε πραγματικό χρόνο, ούτως ώστε να βραβεύει τους «πράσινους αγρότες»
- να διευκολύνει και να δώσει κίνητρα για αλλαγή συμπεριφοράς σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο παρέχοντας πρόσθετες πρωτοβουλίες στους αγρότες για την μετάβαση σε χαμηλής εκπομπής GHGs γεωργικές πρακτικές, μέσω του Ελληνικού Υπουργείου
Αναμενόμενα Αποτελέσματα
Όσον αφορά τις συσκευές, τις συστοιχίες, τις διαδικασίες και τις υπηρεσίες, το ClimaMED θα παραδώσει:
- Μία καινοτόμο συσκευή (LIDAR) για την μέτρηση των εκπομπών GHGs στο χώρο σε επίπεδο αγρού
- Μία καινοτόμο σειρά συσκευών και αντίστοιχων διαδικασιών για τον ποσοτικό προσδιορισμό των αλλαγών των αποθεμάτων SOC
- Ένα σύστημα τηλεμετρίας σε σύνδεση και με τα δύο παραπάνω για τη συλλογή, τη διαχείριση και τη μετάδοσή των δεδομένων στο CMM
- Ένα ολοκληρωμένο κέντρο παρακολούθησης και διαχείρισης των GHGs (ηλεκτρονική GIS-based πλατφόρμα - CMM) για την παρακολούθηση εκπομπών GHGs και των αλλαγών SOC από αγροτικές περιοχές σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο
- Βελτίωση της ακρίβειας της μεθόδου για την ποσοτικοποίηση των εκπομπών GHGs και αλλαγών στο απόθεμα SOC με την ανάπτυξη της μεθοδολογίας Tier 3
- Προσδιορισμός των θερμών σημείων εκπομπών και εφαρμογή εστιασμένων μέτρων για μείωση τους σε επίπεδο αγρού
- Δημιουργία δικτύου παρακολούθησης μέσω της GIS ηλεκτρονικής πλατφόρμας για τη συλλογή και παρακολούθηση δεδομένων
- Προσδιορισμός του αποτυπώματος άνθρακα στις κύριες καλλιέργειες της Μεσογείου (ελαιόδεντρα, αμπέλια, δημητριακά, λαχανικά και φιστίκια)
- Πιστοποίηση «πράσινων προϊόντων» βασισμένη σε μετρήσεις που συγκεντρώθηκαν από την πρωτοποριακή μεθοδολογία Tier 3
- Πρωτόκολλα για τη μέτρηση , τον υπολογισμό, τη καταγραφή και τη χαρτογράφηση των εκπομπών GHGs και των αλλαγών αποθεμάτων SOC στα αγροκτήματα
- Η προώθηση ενός νομοσχεδίου στο Ελληνικό κοινοβούλιο για την υιοθέτηση των αποτελεσμάτων του έργου (την τεχνολογία μέτρησης και το CMM)
- Τρία σχέδια νομοθετικών πράξεων για Κύπρο, Ιταλία, Ισπανία
- Ηλεκτρονικά κέντρα εκπαίδευσης για χρήστες (ελληνικά, αγγλικά) με τη δυνατότητα μετάφρασης και σε άλλες γλώσσες
- Ένας χάρτης για την εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών για τη μέτρηση και παρακολούθηση των εκπομπών GHGs και των αλλαγών αποθέματος οργανικού άνθρακα SOC σε διάφορες παραγωγικές περιοχές της Ευρώπης
- Ένα επιχειρηματικό σχέδιο για την δυναμική είσοδο των προϊόντων και των υπηρεσιών στην αγορά
- LCA για την περιβαλλοντική επίπτωση των προϊόντων και υπηρεσιών του ClimaMED που βασίζονται σε απόλυτες μετρήσεις
Εταίροι
- Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (Συντονιστής Δικαιούχος)
- Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ)
- Πολυτεχνείο Κρήτης (TUC)
- Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
- Green Projects, S.A
- ENVITECH, SME (Κύπρος)
- Πανεπιστήμιο Miguel Hernández του Έλτσε (Ισπανία)
- Κέντρο Πειραματισμού και Γεωργικής Βοήθειας (Ιταλία)
Αντικείμενο έργου:
Η εταιρεία ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΟ Μ.ΙΚΕ ανέλαβε την παροχή υπηρεσιών οργάνωσης για τη διεξαγωγή της συνάντησης του «LIFE ClimaMED» ως εξής:
- διασφάλιση μίσθωσης των κατάλληλων αιθουσών εντός του ξενοδοχειακού συγκροτήματος ΤΙΤΑΝΙΑ για την πραγματοποίηση της συνάντησης
- διασφάλιση κάλυψης των επισιτιστικών αναγκών των συμμετεχόντων (ελαφρύ μεσημεριανό γεύμα και διαλείμματα για καφέ)
- τεχνική υποστήριξη κατά την διάρκεια της συνάντησης - εξασφάλιση οπτικοακουστικού εξοπλισμού συνεδρίου
- προμήθεια γραφικής ύλης συνεδρίου